وب‌سایت شخصی دکتر حبيب الله محموديان - www.mahmoodian.ir

عنوان مقاله:   سرزمین اولیه ی كاسيان

نگارنده: دکتر حبیب اله محمودیان    تاريخ انتشار:  15/9/1390

سرزمین اولیه ی كاسيان: كاسي ها در منطقه ی كوهستان زاگرس سكونت داشته اند، آنان را ، كاسيت،كيسي كوسيان و كاسيوس هم گفته اند. به دليل سابقه ی طولاني استقرار در غرب زاگرس از سرزمين اوليه ی آنان و اين كه آيا از سرزمين هاي ديگر به اين منطقه مهاجرت نموده اند اخبار دقيقي در دست نيست. در فرهنگ عميد آمده است كه:

« قدمت آن ها از اقوام سومر و آكاد كه از سه هزار سال ق- م در جنوب بين النهرين تشكيل حكومت داده اند.كمتر نبوده، در ساختن اشياي آهني و مفرغي مهارت داشته اند».( عمید،1346: 685)

احتمالاً كاسيان شاخه اي از اقوام آريايي بوده اند كه همانند  ساير اقوام آريايي به تدريج از مناطق سرد شمال و قفقاز به سمت نواحي جنوب و غرب فلات ايران مهاجرت نموده اند.علی محمد ساکی می نویسد :  ...با مطالعه آثار آنان در کوهستان های قفقاز وطالش وزاگرس می توانیم ادعا کنیم از جانب قفقاز به همراهی طوایف دیگرقبل از اقوام مادی وپارسی به جنوب غربی وغرب این منطقه (لرستان ) روی آورده اند.( ساكي، 1343: 43)

جورج كامرون مي نويسد: در سده‌ي بيست و چهار قبل از ميلاد يعني در روزگاري كه بسيار بعيد است كه كاسي هاي واقعي  در رسيده باشند، در شمال عيلام سرزميني به نام كاشن وجود داشت... شايد سرزمين ياد شده شاهد ادغام و اختلاط عناصر گوناگون- هند و اروپايي يا قفقازي و ديگران بوده كه از تركيب  آن ها كاسي هاي تاريخي پديد آمدند؛ شايد اين تركيب در سرزمين ديگر و دورتر انجام گرفته"(.کامرون،1374: 71).

در منابع تاريخي اشاره شده كه دودمان كاسي در سال 1749 ق- م توانسته اند فرمانروايي بابل را به دست گيرند و كانداش پادشاه اين سرزمين شود .(سهرابی ، 1376: 133)

همان طوري كه اشاره شد كاسي ها به احتمال زياد شاخه اي از اقوام آريايي بوده اند كه در هزاره سوم ق- م از راه دره هاي قفقاز و حوزه غربي درياي خزر (كاسپين) وارد فلات ايران شده اند و به تدريج در نواحي شمال غرب ايران، حاشيه‌ي جنوبي درياي خزر و سپس در همدان و نواحي غرب زاگرس استقرار يافته اند. به نظر مي رسد آنان نام خود را بر درياي مازندران(كاسپين) نهاده باشند. از جهتي ديگر كاسيان پس از استقرار در ناحيه ی لرستان، سرزمين متصرفي خود را كاشن ناميدند. محمد سهرابي در كتاب خود به اين موضوع اشاره مي كند و مي نويسد:

«كاسيان در خط سير خود به سوي غرب از گيلان عبور كرده و به طرف رودبار،زنجان، قزوين و آذربايجان رفته و سپس به كردستان و كرمانشاهان و سرانجام به لرستان رسيده اند.  (سهرابي، 1376: 101) در جام مکشوفه از  مارليك دو كركس در حال خوردن گوشت حيوانات ديگر ملاحظه می شود .  مشا به همين تصوير در آثار مفرغ هاي لرستان مشاهده گرديده است (رواساني،1370:212 )آن چه در فوق آمد اين نظر را تأييد مي كند كه هنر كاسيان با هنر مارليك نيز در ارتباط بوده است. چه بسا مارليك يكي از جايگاه هاي اقا مت چند صد ساله اقوامي بوده كه از شرق آمده، مدتي در آن جا ساكن شدند و سپس به عللي آن محل را ترك كرده و به سوي مناطق غربي از كوه هاي زاگرس رفته باشند.

طویلی در مقاله خود به نقل از استرابون می نویسد:  کاس سی ها،مهاجرانی هستند که از جانب دریای خزر "کاسپین "آمده است .وطن آن هارا کناره دریای خزر"کاسپین " معرفی می کندیعنی حوالی موضعی که در آن تیره ی کاسپی ها سکنی داشتند.( طویلی ،1389: 23) در این رابطه می توان چنین اظهار نظر نمود که احتمالا کاسیان از امواج مهاجران قبل از آریائی  بوده اند .که در غرب ایران استقرار یافته ودر تحولات  فرهنگی عصر خود موثر بوده اند. 

«آشوريان در هزاره‌ي اول ق- م از آن به نام كار كاشي يعني كشور كاسيان ياد كرده اندو احتمال مي رود كه نام شهر كنوني كاشان هم از نام دولت و سرزمين كاشن، لرستان امروز گرفته شده باشند. او هم چنين به نقل از پروفسور شاپور رواساني(جامعه بزرگ شرق، 1370) در مورد مهاجرت قوم كاسی مي نويسد:

دشت «هرو»[1] كه در بخش شمالي لرستان واقع شده است دارای زمين هاي حاصلخيز مي باشد و رود «كاسيو»[2] از جنوب اين منطقه در بخش شرقي دره هرو مي گذرد. سهرابی در مورد اين منطقه مي نويسد:

« به احتمال زياد منطقه ی اخير از سكونتگاه هاي قوم كاسي... بوده است... كه كاسيو در گويش لري مترادف واژه كاسيان فارسي است...». .(سهرابی ،1376: 31).

يكي از روستا هاي منطقه كاسيو، «كوسه  نام دارد كه به گفته نويسنده همين كتاب احتمال مي رود نام اخير بازمانده نام قوم معروف كاسي باشد. .(سهرابی ،1376  : 33).  گيرشمن مي نويسد: «در مقابر مكشوف در اين ناحيه، گوهرهاي مفرغي و سيمين متعدد يافت شده است. سنجاق هاي مفرغي براي ثابت نگاهداشتن دامن جامه بسيار پيدا شده است..... در قسمت غربي نجد ايران، شواهد فعاليت روز افزون در فلز كاري مشهود است. مخصوصاً در ساختن اشياي كوچكي كه معمولاً از مفرغ ساخته مي شد. فلز مذكور در آن زمان كمياب بود و محتملاً از طلا و نقره بيشتر ارزش داشت. ايران در اين زمان وارد عهد مفرغ  مي شود»..(گیرشمن ،  1372 :49)

كاسيان در 1800 ق- م به سرزمين جنوبي بين النهرين وارد شده و مدت حدود 6 قرن بر اين منطقه استيلا يافتند.گيريشمن در مورد قوم كاسي مي نويسد:  «محوطه ی زاگرس كه مسكن كاسيان بود، مربوط به قسمت مركزي رشته جبال لرستان جديد است، اما حكومت آنان در طرف شمال و شرق آن ايالت توسعه يافته و به قول محققان شامل ناحيه ی اطراف همدان هم مي شده است..... متون بابلي مربوط به كاسيان نشان مي دهد كه در ناحيه‌ي آنان اختلاطي از آيين هاي مختلف وجود داشته كه در آن خداياني از منشاء آسيايي درمیان خدايان بابلي و انواع هند و اروپايي قرار داشته اند. به نظر مي رسد كه اسب نشانه اي الهي در نظر كاسيان بوده و محتملاً توسط طبقه حاكمه در آن ناحيه داخل شده... ». (گیرشمن ،  1372 :55 ) در اين كتاب در مورد منابع قوم كاسيت آمده است: «قديمي ترين مراجعي كه در آن ها ذكر نام كاسيان بعمل آمده متون مربوط به قرن 24 ق- م است كه متعلق به عهد پوزور- اینشوشيناك است. به نظر مي رسد كه آنان در طي هزاره‌ي سوم ق- م نسبتاً بي اهميت بودند. آشوريان آنان را به نام كاسي مي شناختند(Kassi). اين اسم به شكل كوسايوش توسط استرابون ياد شده و او جاي كاسيان را در ناحيه‌ي شرقي تر، در دربندهاي خزر، بالاي تهران ياد مي كند. تصور مي كنند نام قزوين و همچنين درياي خزر ممكن است حاكي از خاطره اين قوم باشد.



1 - Horu

2- Cassio


http://www.mahmoodian.ir/article/article.asp?n=18