قلعه ی سيس

بناي قلعه ی سيس در محدوده ی غرب رودخانه ی پنج برار و كوهپايه‌هاي جنوبي كوه كاسه ماس  مورموری واقع در بين بناهاي باقي مانده از شهر باستاني پنج برار واقع شده است. اين منطقه در فاصله ی هفت كيلومتري شمال غربي بخش مورموري قرار دارد. پنج برار نام محدوده اي باستاني است كه در كوهپايه‌هاي جنوبي ارتفاعات كاسه ماس قرار گرفته و رودخانه‌اي به همين نام در این منطقه جريان دارد. زمين‌هاي اين منطقه تپه ماهوري است. پستي و بلندي موجود ادامه ی ناهمواري‌هاي كوهپايه‌اي رشته كوه كاسه ماس است كه داراي دره‌ها و آبكندهاي حاصل از فرسايش تدريجي جريان آب مي باشد.

مشخصات بنا :   سيس از جمله بناهاي باقي‌مانده از شهر باستاني پنج برار مي باشد كه در جبهه ی غربي اين شهر با ستانی واقع شده و شامل تعدادي اتاق، دالان سراسري و حياط مركزي است. این بنا  در زميني به ابعاد 25×25 متر  ساخته شده است. هر چند بنا  به نام قلعه ی سيس معروف است ؛اما احتمالاً كاربرد ديگري داشته باشد ، اتاق‌هاي متعدد كه در جهات مختلف به سمت حياط مركزي ساخته شده، نشانگر يك سازه ی عمومي است. از جهتي ديگر دهليز سراسري جبهه ی جنوبي و غربي بادیواری به عرض  5/1 متر و با تاق قوسي ساخته شده است.   به نظر مي‌رسد اين بخش از بنا به عنوان بازداشتگاه مورد استفاده قرار گرفته باشد  . شکل هندسی این سازه ی معماری مربع و هر ضلع آن 25 متر اندازه گيري شده است. مصالح و سبك معماري آن با معماري اواخر دوره ی ساساني و قرون اوليه ی اسلامي قابل مقايسه است. ورودي بنا در ضلع جنوبي است،  در ورودي اتاق‌ها به سمت حياط مركزي است . به دليل پر شدن حياط در طول سال‌ها فقط قسمتي از نماي فوقاني آن ها مشاهده مي شود. به همين علت، از ابعاد اتاق‌ها و معماري داخلي آن ها اطلاع کافی در دست نيست ، در صورت پاكسازي بنا و مرمت  آن مي‌توان ساير مشخصات ساختمان را مورد بررسي قرار داد.در بخش هاي خارجي  پيرامون اين قلعه  آوار بناهاي ديگري ملاحظه مي شود كه قسمتي از ديوار اين ابنيه تا حدودي سالم باقي مانده است.  در ضلع شمال شرقي بنا آثار خروجي كوچكي ديده مي شود. تاق بنا قوسي و با استفاده از سنگ‌هاي لاشه بومي و گچ ساخته شده و وروي ديوارهاي داخلي نیز با گچ اندود شده است.