بررسي و شناخت

چكيده

عنوان: بررسي و شناخت آثار تمدني حوزه رودخانه كنجان چم

هدف: شناخت موقعيت تمدني حوزه رودخانه كنجان چم

رودخانه كنجان چم از دامنه هاي غربي ناحيه ی كوهستاني ايلام سرچشمه گرفته و پس از عبور از منطقه ی كوهستاني وارد دشت گرمسيري گلان از توابع بخش صالح آباد مي شود. اين رودخانه با پيوستن شاخه هاي ديگر به نام كنجان چم وارد دشت مهران شده و به عنوان مرز طبيعي بين ايران و عراق سرانجام در غرب شهرستان مهران از مرز خارج مي شود.

در حاشيه ي اين رودخانه در منطقه گلان آثار باستاني متعدد از ادوران مختلف باقي مانده است. اين آثار شامل تپه هاي باستاني، قلاع تاريخي، قنات و محوطه هاي باستاني است. باتوجه به اين كه هدف از برگزاري اين همايش معرفي و شناخت ميراث هاي تمدني است لذا در اين نوشتار تلاش شده تا بخشي از آثار ارزشمند حوزه ی رودخانه ی كنجان چم كه تاكنون ناشناخته مانده است معرفي گردد. هرچند بررسي، شناخت و معرفي دقيق علمي اين آثار با توجه به تعدد، تنوع، گستردگي و عدم انجام حفاري وكاوش هاي باستان شناسي در شرايط كنوني امكان پذير نيست، از اين جهت در اين مبحث به اختصار برخي آثار و ابنيه حوزه رودخانه كنجان چم در محدوده گلان و اميرآباد از توابع شهرستان مهران معرفي مي شود. آثار شناسايي شده محدوده گلان و اميرآباد عبارتند از: تپه پيش از تاريخ گلان، محوطه باستاني گلان، قنات تاريخي گلان، كاروانسراي قالوه، محوطه هاي باستاني اميرآباد I و II . اين آثار به وسيله هيئت باستان شناسي دانشگاه آزاد اسلامي واحد ايلام شناسايي و مستند سازي شده است.

اين نكته قابل ذكر است كه در حاشيه رودخانه كنجان از ناحيه گلان تا دشت مهران و ناحيه مرزي آثار مهم ديگري چون قلعه تاريخي كنجان چم، تپه چگا آهوان و ... به چشم مي خورد كه به دليل محدوديت زماني امكان معرفي آنها در اين مقاله نخواهد بود.

گلان در مسير راه ارتباطي ايلام به مهران و سرزمين عراق واقع شده است. بررسي هاي تاريخي نشان مي دهد كه اين مسير ارتباطي در دوره هاي مختلف فعال بوده است و امروزه نيز يكي از جاده هاي مهم مواصلاتي ايران به كشور عراق محسوب مي گردد. از اين لحاظ مي توان گقت كه تمدن حوزه كنجان چم به عنوان منطقه حائل بين فلات مركزي  و ميان رودان نقش ارتباطي مهمي در گذشته داشته است بررسي شواهد فرهنگي تپه هاي گلان و چگا آهوان با تپه هاي باكسايا، ‌بادرايا، تل عقرب ، تل اسمر و ... و نيز مقايسه و بررسي آنها مي تواند اطلاعات مناسبي به دست دهد كه در متن گزارش به اين مسأله توجه شده است.

واژه ها: گلان، اميرآباد، كنجان چم، قالوه، چگا آهوان، مهران.